اقدامات لازم در حوزه مالیات

در یک تعریف دقیق ارزش افزوده به افزایش ارزش پولی کالا در طی مراحل تولید گفته می‌شود. با عبور یک کالا از هر مرحله از تولید محصول ارزشی به کالا اضافه می‌شود که به آن ارزش افزوده می‌گوییم.

ارزش افزوده را می‌توانیم برابر با اختلاف بین ارزش محصول تولید شده با مجموع ارزش مواد اولیه یک محصول بدانیم که گزارش ارزش افزوده را تشکیل می‌دهد.

طبق ماده 3 قانون مالیات بر ارزش افزوده، به تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها یا خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین، ارزش افزوده گفته می‌شود. این مفهوم به فرایند تولید مربوط است و نه به کالای خاص. مالیات ارزش افزوده نوعی مالیات عام (بر عموم کالاها و خدمات مگر موارد معاف تعلق می‌گیرد) است که به صورت چند مرحله‌ای از اضافه ارزش کالاهای تولید شده یا خدمات ارائه شده در مراحل مختلف تولید و توزیع اخذ می‌شود.

ایجاد تورم توسط مالیات بر ارزش افزوده با تغییر هدف اخذ مالیات

مالیات برارزش افزوده با افزایش 9 درصدی قیمت کالا یا خدمت، مستقیما از مصرف‌کننده نهایی اخذ می‌شود. سازوکار این مالیات به نحوی است که زنجیره تولید، مالیاتی پرداخت نکنند. لذا اثر این کالا بر تورم به صورت مستقیم است.

از سوی دیگر چون این نوع مالیات، اصطلاحا «تنازلی» است و مالیات پرداختی فارغ از توان درآمدی پرداخت‌کننده اخذ می‌شود، بیش از آنکه درآمد مالیاتی آن اهمیت داشته باشد، شفافیت ایجادشده در زنجیره تولید اهمیت دارد. منتها در ایران هدف اخذ این مالیات به دلیل اینکه درآمد آسان و بسیاری را ایجاد می‌کند، تغییر کرده و با بی‌اعتنایی به اثر تورمی آن، کارکرد درآمدی از این مالیات دنبال می‌شود.

سازوکار مالیات بر ارزش افزوده به نحوی طراحی شده است که اشخاص زنجیره برای دریافت اعتبار مالیاتی، نیازمند شفاف کردن هزینه خود هستند و از آنجا که هزینه خریدار، درآمد فروشنده است، به طور طبیعی درآمدها شفاف خواهد شد و فرار مالیاتی در بخش مالیات بر درآمد کاهش می‌یابد.

معافیت مالیات بر ارزش افزوده در مورد برخی کالاها و خدمات با هدف اصلی وضع این نوع مالیات که ایجاد شفافیت و کاهش فرار مالیاتی است در تناقض است. لذا کاهش نرخ عمومی و گسترده سازی موارد مشمول، این مشکل را نیز برطرف می‌سازد.

مهم‌ترین فرض قانون مالیات بر ارزش‌افزوده این است که هیچ تولیدکننده‌ای این مالیات را پرداخت نکند تا مصرف‌کننده نهایی آن را پرداخت کند و نقش تولیدکنندگان فقط اظهار مبالغ قیمت‌هاست. اما دیده شده که بیشترین هزینه را تولیدکننده می‌دهد، با توجه به توضیحات مذکور و اینکه هم اکنون مالیات بر ارزش افزوده در کشور به علت نبود زیرساخت‌های اطلاعاتی مهمی مانند سامانه مودیان به درستی اجرا نمی‌شود ، این مالیات برای برخی عوامل زنجیره تولید به بار سنگینی تبدیل شده است و عملا آن‌ها مالیات را می‌پردازند با سازوکاری که این قانون دارد هم مصرف‌کننده و هم تولیدکننده مالیات را پرداخت می‌کنند. مالیاتی که قرار بود بر دوش مصرف کننده نهایی باشد، امروز علاوه بر پرداخت توسط مصرف کننده، تولیدکننده نیز مالیات مضاعف پرداخت می کند.

انتقال بار مالیاتی به دوش تولید، معافیت گسترده، زنجیره ناقص شفافیت، گسترش اقتصاد زیرزمینی و… از اهم مشکلات این مالیات بر تولید است که اگر دولت بخواهد به شعار امسال پایبند باشد، باید در زمینه مالیاتِ عملکرد و مالیات بر ارزش افزوده به دنبال تغییر باشد.

لذا به منظور کاهش بار تورمی این مالیات برای مصرف‌کننده و تولید، باید اصلاحاتی در نرخ و موارد مشمول این مالیات صورت پذیرد.

مالیات بر ارزش افزوده نیازمند تغییرات هدفمند به نفع تولید و مصرف در نرخ و معافیت‌ها

کاهش نرخ عمومی مالیات بر ارزش افزوده علاوه بر کاهش انگیزه فرار مالیاتی، اثر تورمی این مالیات را کاهش می‌دهد. البته افزایش نرخ مالیات کالاهای لوکس به علت داشتن کشش بالای این نوع کالاها، تأثیر چندانی بر تورم عمومی نخواهد داشت و همزمان با کاهش معافیت‌های گسترده‌ای که برای برخی کالاها و خدمات در نظر گرفته شده است، اثر کاهش نرخ عمومی بر درآمدهای مالیاتی را جبران می‌کند.

راهکارهای این بخش:

تسریع در راه‌اندازیسامانه مودیان

کاهش نرخ استاندارد مالیات بر ارزش افزوده

افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای کالاهای لوکس و و کالاهایی که ارز زیادی را به خود اختصاص می‌دهند (در صورت فراهم بودن زیرساخت‌ها)

کاهش معافیت ها وگسترده سازی موارد مشمول

مالیات برعملکرد اشخاص حقوقی

یکی از انواع مالیات‌هایی که شرکت‌ها باید نسبت به پرداخت آن اقدام کنند، مالیات بر عملکرد شرکت‌هاست. این نوع مالیات از نوع مالیات‌های مستقیم بوده که بر اساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، همه شرکت‌ها باید میزان درآمد و هزینه‌های شرکت را طی یک سال مالی در دفاتر خود به ثبت برسانند و بر اساس صورت سود و زیان خود، ۲۵ درصد سود خالص خود را به عنوان مالیات بر عملکرد به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. خود این نرخ ۲۵ درصد که البته در بودجه امسال کاهش ۷ واحد درصدی نیز داشته، یکی از بالاترین نرخ‌های مالیات بر عملکرد در بین کشور‌های دنیاست. برای کمک به رشد تولید باید به تدریج مالیات شرکت‌های تولیدی کاهش یابد و نرخ مالیات فعالیت‌های غیرمولد برای جذابیت زدایی افزایش یابد.

پیشنهاد:

جهت تشویق به افزایش تولید واشتغال نحوه اخذ مالیات از تولید باید معکوس شود به نحوی که اگر تولیدکننده تولید، اشتغالزایی و درآمد بیشتری کسب کرد باید مالیات کمتری پرداخت کند. به عنوان مثال باید تعیین کرد که اگر درآمد تولیدکننده‌ای از یک میزان افزایش یافت مالیات کمتری باید پرداخت کند یا به ازای افزایش نیروی کار مشوق‌های مالیاتی درنظرگرفته شود. که این روش باعث ترغیب تولید کننده به رشد تولید خواهد شد.با این روش تولیدکننده تشویق به توسعه فعالیت خواهد شد تا از نرخ مالیات معکوس بهرمند شود و این رویه به رشد تولید و اشتغالزایی منجر می‌شود. همچنین در تقسیط مالیاتی شرکت‌های تولیدی نهایت همکاری شود.

کاهش فشار بر اقشار کم درآمد در راستای رشد تولید و مهار تورم

مالیات بر درآمد حقوق:مالیات بردرآمد حقوق به طور مستقیم بر رشد تولید و مهار تورم اثرگذار نیست، بلکه با اثر بر روی درآمد خالص اشخاص، سطح مصرف و پس‌انداز آنان را تغییر می‌دهد. در این راستا

پیشنهاد: با کاهش فشار مالیاتی بر اقشار با درآمد کمتر اعم از افزایش معافیت پایه، بزرگ کردن پلکان (براکت) و کاهش نرخ و همزمان افزایش نرخ برای طبقات بالای درآمدی می‌توان به رشد تولید کمک کرد. سطح مصرف اقشار فقیر و متوسط جامعه برابر با میزان درآمد آن‌هاست و حتی برای برخی از افراد فقیر، سطح مصرف بیش از درآمد است.

توجه به مالیات برعایدی سرمایه و مالیات بر دارایی

یکی از بحث‌های مهم در رشد تولید و مهار تورم مانع زدایی از فعالیت‌های مولد و تسهیل سرمایه‌گذاری در راستای تولید می‌باشد. از جمله مواردی که دولت می تواند انجام دهد ایجاد زیرساخت لازم جهت سرمایه‌گذاری مردم و مشارکت در سود صنایع موفق و پربازده کشور می‌باشد. باتوجه به سختی‌هایی که فعالیت‌های مولد دارد و ریسک‌های سرمایه‌گذاری و همچنین مواردی مانند بیمه و مالیات، شاهد سرازیر شدن سرمایه به سمت بازارهای غیرمولد هستیم. به علت ریسک پایین و سود آوری بالای بازارهای غیر مولد و عدم شفافیت و عدم شمولیت هزینه‌هایی مثل بیمه و مالیات، این بازار هاجذابیت بیشتری دارند. دولت علاوه بر مهیا کردن شرایط برای سرمایه‌گذاری درتولید باید از بازارهای غیرمولد با ابزارهای تنظیم گری مانند مالیات جذابیت زدایی کند. از جمله این موارد اجرای مالیات برعایدی سرمایه و توجه به مالیات بردارایی و ثروت به ویژه در زمینه املاک و خودرو، اجرای کامل قانون مالیات برخانه‌های خالی، تکمیل اجرای سامانه مودیان و حرکت به سمت مالیات برمجموع درآمد می‌باشد.

لینک کوتاه:        https://fesadsetiz.ir/pune