چیستی کاداستر و انواع ماهیت آن

مفهوم اصطلاحی کاداستر اشاره به نقشه کاداستر دارد. کاداستر، فهرست مرتب شده اطلاعات مربوط به قطعات و مشخصات زمین است. کاداستر سیستمی است که در آن اطلاعات فنی و اطلاعات حقوقی ضمن تلفیق با یکدیگر نگهداری و مدیریت میشود تا در جهت تعیین موقعیت جغرافیایی و هندسی املاک (تثبیت املاک) و عملیات ثبتی نظیر تحدید حدود، تفکیک، تجمیع، افراز و رفع اختلاف ملکی در دعوی حقوقی مورد استفاده قرار گیرد.

ماهیت سیستم کاداستر

کاداستر پدیده ای فرارسشته ای با برخورداری از وجوه حقوقی و فنی است که به ترتیب مورد برسی خواهد گرفت.

1)ماهیت حقوقی سیستم کاداستر

یکی از ریزموئلفه ها و عناوین تحت مطالبه حقوق بشر حق دسترسی به زمین است. در حقوق شهروندی نیز که در واقع حقوق بشر داخلی محسوب میشود امنیت حقوقی شهروندان در مقابل تعرض دولت ها از دیگر دست آورد های مکاتب فرا ملی تقلی میشود. با این دیدگاه ماهیت حقوقی کاداستر به عنوان یک امر اعتباری از یک سو جزء حق شهروندان و از سوی دیگر جز ء تکالیف و تعهدات دولت در مسیر مردم سالاری به حساب می آید. و این نوع رویکرد باعث اعتماد سیاسی در ساختار نظام سیاسی می شود که از وظائف حاکمیت است. کارکرد سلبی کاداستر رقومی، جلوگیری و پیشگیری از تعرض به زمین و مالکیت خصوصی است به طوری که کاداستر رقومی، املاک مردم را شناسایی نموده و برای شهروندان کادکرد های سلبی و ایجابی به وجود می آورد.

۲)ماهیت فنی سیستم کاداستر

الف) سیستم اطلاعات مکانی

سیستم اطلاعات مکانی معمولا از نوع رایانه است. به تولید، پردازش و تحلیل مدیریت اطلاعات جغرافیایی و اطلاعات مکانی می پردازد. هدف نهایی یک سیستم اطلاعات جغرافیایی پشتیبانی جهت تصمیم گیری های پایه گذاری شده بر اساس داده های مکانی می باشد و عملکرد اساسی آن به دست آوردن اطلاعاتی است که از ترکیب لایه های متفاوت داده ها با روش های مختلف و با دیدگاه های گوناگون به دست می آیند. این سیستم عمومی ترین و معروف ترین سیستم اطلاعاتی است که در اختیار جامعه نقشه برداری قرار دارد. سیستم اطلاعات مکانی ماهیت فنی دارد و با ابتنا بر کار آیی در شیوه و هدف، بر پردازش اطلاعات فنی راه گشایی می کند. براین مبنا، میتوان طرح کاداستر را در معنای محدود عملیات نقشه برداری فنی محسوب نمود.

ب) سیستم اطلاعات زمینی

سیستم اطلاعات زمینی وسیله ای برای برنامه ریزی، توسعه و کنترل منابع زمینی جهت استفاده بهینه از زمین بوده و به نوعی غایت بهینه گرایی منابع طبیعی را دنبال می کند. مبنای سیستم اطلاعات زمین، وجود سیستمی همگن جهت ارتباط داده های زمین با داده های درون سیستم است. به طور کلی، هدف نهایی در کاداستر را باید هم سو با سیستم اطلاعات زمینی دانست تا با وضع مقررات اصولی بتوان با تکیه بر کاداستر، نسبت به مدیریت زمین نیز برنامه ریزی نمود. ماهیت دولتی و فراگیری سیستم کاداستر برسی و مطالعه تجربیات کشور ها مثل فرانسه و انگلستان و همچنین دقت در فعالیت های فدراسیون جهانی نقشه برداری بیانگر این تذکار است که متولی اجرائی نمودن طرح کاداستر رقومی یکی از ارگان ها و سازمان های زیر مجموعه دولت بوده است بنابر این ماهیت نقشه های کاداستر را باید از لحاظ تولیت ( دولتی ) قلمداد نمود. فراگیر بودن کاداستر نیز که هدف کاداستر جامع رقومی می باشد، به منزله اصالت تهیه کاداستر ملی و فراملی ( جهانی) است. با این وصف، ممکن است، این ماهیت از نقطه نظر اطلاعاتی و نه سرزمینی باشد که در این صورت این فراگیری چه در کاداستر محلی و چه در کاداستر ملی باید جزء ماهیت ذاتی کاداستر رقومی تفسیر گردد. در تهیه کاداستر تلاش مبنایی بر رویکرد هایی استوار می شود که همه اطلاعات تصور شدنی فعلی و حتی بعدی در نقشه های کاداستری مضبوط باشد تا اینکه در آینده به راحتی و با کمترین تلاش به منظور بهره برداری از اطلاعات، تمرکز یابد.

3 )ماهیت دولتی و فراگیری سیستم کاداستر

برسی و مطالعه تجربیات کشور ها مثل فرانسه و انگلستان و همچنین دقت در فعالیت های فدراسیون جهانی نقشه برداری بیانگر این تذکار است که متولی اجرائی نمودن طرح کاداستر رقومی یکی از ارگان ها و سازمان های زیر مجموعه دولت بوده است بنابر این ماهیت نقشه های کاداستر را باید از لحاظ تولیت ( دولتی ) قلمداد نمود. فراگیر بودن کاداستر نیز که هدف کاداستر جامع رقومی می باشد، به منزله اصالت تهیه کاداستر ملی و فراملی ( جهانی) است. با این وصف، ممکن است، این ماهیت از نقطه نظر اطلاعاتی و نه سرزمینی باشد که در این صورت این فراگیری چه در کاداستر محلی و چه در کاداستر ملی باید جزء ماهیت ذاتی کاداستر رقومی تفسیر گردد. در تهیه کاداستر تلاش مبنایی بر رویکرد هایی استوار می شود که همه اطلاعات تصور شدنی فعلی و حتی بعدی در نقشه های کاداستری مضبوط باشد تا اینکه در آینده به راحتی و با کمترین تلاش به منظور بهره برداری از اطلاعات، تمرکز یابد.

نتیجه

طرح کاداستر در ایران، که به منظور ثبت دقیق اطلاعات مکانی و حقوقی املاک و اراضی اجرا می‌شود، با چالش‌ها و پیشرفت‌های متعددی مواجه بوده است.

پیشرفت‌های انجام شده

توسعه قانونی و اجرایی: قانون جامع کاداستر در سال ۱۳۹۳ به تصویب رسید و آیین‌نامه اجرایی آن در سال ۱۳۹۵ تدوین شد. این قانون به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور وظیفه تهیه نقشه‌های کاداستری و ثبت اطلاعات املاک را محول کرده است.

– پوشش بخشی از اراضی: تاکنون بخش‌هایی از اراضی کشور تحت پوشش کاداستر قرار گرفته‌اند، هرچند این میزان هنوز به حد مطلوب نرسیده است.

چالش‌ها و مشکلات

محدودیت بودجه: یکی از بزرگ‌ترین موانع اجرای کامل طرح، کمبود بودجه و منابع مالی است. تنها 20 درصد از درآمدهای کاداستر به خود طرح اختصاص یافته است که این موضوع باعث کندی پیشرفت شده است.

عدم پوشش مناطق روستایی و منابع طبیعی: مناطق روستایی، مراتع و جنگل‌ها هنوز به طور کامل تحت پوشش کاداستر قرار نگرفته‌اند که این موضوع خلأهای بزرگی در بانک‌های اطلاعاتی ایجاد کرده است

اهداف و اهمیت طرح

جلوگیری از زمین‌خواری: یکی از اهداف اصلی این طرح، جلوگیری از زمین‌خواری و فساد اداری مرتبط با مالکیت اراضی است.

شفافیت و نظم در مالکیت اراضی: با تکمیل طرح کاداستر، ثبت و ضبط دقیق اطلاعات مربوط به مالکیت اراضی و املاک می‌تواند به بهبود نظم و شفافیت در این زمینه کمک کند

آینده و راهکارها

برای رسیدن به نتایج مطلوب، افزایش حمایت‌‌های مالی و فنی، به‌کارگیری نیروی انسانی متخصص و بهبود تجهیزات فنی ضروری است. همچنین، توجه بیشتر به پوشش مناطق روستایی و منابع طبیعی می‌تواند به تکمیل جامع‌تر این طرح کمک کند.

 

 

نویسنده: آرین سعیدی

 

لینک کوتاه:https://fesadsetiz.ir/qvkk