سهام عدالت یکی از انواع یارانه است که دولت نهم از طریق شرکت های تعاونی عدالت استانی به مشمولان واگذار و هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرد.
طرح اولیه سهام عدالت بر این مهم استوار شد که بخشی از سهام شرکت های دولتی مشخص، به قشرهای کمدرآمدتر فروخته شود. در مرحله اول واگذاری سهام عدالت به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل تقسیم شد و برگه‌هایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان طرح سهام عدالت داده شد.ارزش این برگه‌ها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت.
آخرین وضعیت جاماندگان سهام عدالت با حضور حیدری، علی اکبری کارشناس اقتصادی، قربان زاده رئیس سازمان خصوصی سازی، احمدی مشاور وزیر اقتصاد در امور سهام عدالت بحث و بررسی شد.
به چه طریق به جا ماندگان سهام تعلق می‌گیرد؟
حیدری: اساسا مبنای این طرح آن یک میلیون و هشتصد هزار نفر جا مانده بود که به وظایف خود عمل کرده بودند. اما در مجلس جدید مشخص شد که به تعدادی از مردم از دریافت سهام محروم بودند با اینکه جزو شش دهک پایین جامعه بودند که سه و نیم میلیون نفر افراد تحت پوشش کمیته امداد هم شامل می‌شود پرداخت شود در دولت قبل این اتفاق نیفتاد، اما در این دولت مقرر شد که قانون اجرا شود. ما باید وارد مراحل اجرایی شویم تا اعداد دقیق را بتوانیم اعلام کنیم. نوزده میلیون و هشتصد هزار نفر هستند که مشمول می‌شوند، اما سهام دریافت نکرده اند.
فکر می‌کنید که چه الزاماتی باید از طرح دولت رعایت شود؟
علی اکبری: امروز یک فرصت تاریخی و ارزشمند در اختیار داریم برای باز تعریف سهام عدالت در تمام بخش‌ها در تمام حوزه ها. من توصیه می‌کنم که این فرصت را دوستان از دست ندهند. مردم دغدغه تحقق عدالت اجتماعی را داشتند، متقابلاً دولت هم این دغدغه را داشت، اما چرا ما به سهام عدالت رسیدیم، طرح توزیع سهام عدالت را ما با دو استراتژی آغاز کردیم. ما قرار شد که به سمت هدایت و نظارت سوق داده شویم و موضوع رقابت و آزاد سازی صورت بگیرد.
ما آزاد سازی بنگاه‌های دولتی را داشتیم که قرار شد به صورت تدریجی واگذار شود، اما دولت یک نکته به ابلاغیه وارد کرد و فهمید که بند ج، برای دولت منافع خوبی ندارد. اگر برگردیم به مدل‌ها دو مدل وجود دارد یکی مدل کوپن سهام بود، که تقریبا از این مدل استفاده کردیم.
نظر شما در این خصوص چیست؟
حیدری: مستنداتی داریم که مدل کوپن سهام یک طرح منسوخ شده است.
چه اتفاقی باید در چرخه صورت بگیرد؟
علی اکبری: کسانی که سهام عدالت را اجرا می‌کنند واکنش‌های منفی دارند ما باید بپذیریم که اشتباه کردیم. بله مدل بلوک شرق شکست خورده بود، اما صندوق ملی این را پذیرفت. امروز فرصت مناسبی است که ما برگردیم به مدل چین و مجارستان. ما نباید بلا بر سر بانک‌ها و شرکت‌های پتروشیمی بیاوریم. باید از این روش دست برداریم. ما باید رابطه مان را با بخش خصوصی درست کنیم. بر اساس قواعد تجارت جهانی ما باید عمل کنیم.
جامانده‌های سهام عدالت چند نفر هستند؟
قربان زاده: مشمولان کمیته امداد و بهزیستی و سایر افراد واجد شرایط باید بر آن‌ها سهام عدالت تعلق بگیرد که حدود سه و نیم میلیون نفر هستند که سهام عدالت ندارند.
باید مشخص شود که واقعا چند نفر سهام عدالت ندارند. ما فعلا عدد دقیق و برآورد نداریم و به اعداد داده شده هم مطمئن نیستیم. حتما باید تجدید نظر صورت بگیرد.
شما به دهک درآمدی برای شناسایی مشمولان اعتقاد دارید؟
قربان زاده: دهک باید درآمدی باشد. مبنای شناسایی مبنای در آمدی است و اشتباه این بود که از اول مبنای در آمدی ملاک قرار نگرفت اکنون باید این رویه اصلاح شود. برای فاز اول که سه و نیم میلیون نفر هستند این موضوع در دستور کار قرار می‌گیرد.
این فرایند چقدر زمان لازم دارد؟
قربان زاده: ما در عرض کمتر از یک ماه تخصیص سهام با ارزش روز ۱۰ میلیون تومان را آغاز می‌کنیم. اگر کارها انجام شود بلافاصله تخصیص صورت می‌گیرد. در مورد شش دهک ما دو مشکل عمده داریم، یکی مشکل تامین منابع و یکی مشکل نداشتن آمار دقیق است باید این مشکلات حل شود و قوای مختلف باید برای تامین منابع اقدام کنند.
کدام شرکت‌ها باید در لیست پرداخت سهام به این سه و نیم میلیون نفر قرار بگیرند؟
قربان زاده: هنوز اعلام نشده اجازه بدهید اعلام شود بعد اعلام می‌کنیم. به قبلی‌ها چیزی اضافه نمی‌شود این برای افراد جدید است. امیدواریم که مسیری که به درستی اجرا نشده هدایت شود به مسیر اصلی و عدالت اجتماعی محقق شود و مردم از این نتایج بهره‌مند شوند.
فاز دوم از کی آماده می‌شود؟
قربان زاده: اصلا نمیتوان برآورد زمانی داشت.
چه اتفاقی تا کنون افتاده است؟
احمدی: بحث توزیع سهام عدالت در چارچوب قانون و سیاست‌های واگذاری بوده است. بحث خود صندوق‌ها خیلی کارآمدی خودش را نداشت. در مورد شرکت‌های سرمایه گذاری موضوع و مسأله مهم بحث سهام داری این شرکت‌ها است.
اشکال اساسی که دولت دارد، بخشی از سهام باید آزاد سازی می‌شد، اما این کار انجام نشد. این دولت، اما در حال انجام این کار است.
علی اکبری: ما متاسفانه با مقوله چانه زنی روبرو هستیم من در خواست دارم که نهادهای دولتی ورود پیدا کنند و جلوی این کار را بگیرند.
نظر شما چیست؟
حیدری: عده‌ای اعتقاد دارند که در قانون دست برده شده، اما اینگونه نیست ما باید برگردیم به قانون هشت ماده و تا آن زمان نباید طرحی اجرا شود، چون ممکن است با مشکل روبرو شود.
