اعتراف مقامات اروپایی به گرفتاری در بحران انرژی

در حالی‌ که آرام آرام به آغاز فصل سرد در اروپا نزدیک می‌شویم این پرسش مطرح است که آیا اروپا بحران انرژی را از سر گذرانده و امسال زمستان را می‌تواند با خیالی آسوده پشت سر بگذارد؟

هرچند کشورهای اروپایی زمستان گذشته را به لطف آب و هوای معتدل و سیاست‌های کنترل قیمت و رفتار مصرف‌کننده و تلاش برای یافتن جایگزینی برای گاز روسیه از سر گذراندند اما مقامات اروپایی بارها اذعان کردند که قطع وابستگی به گاز روسیه و حل بحران انرژی سال‌ها زمان می‌برد و هنوز هم برای مواجه با زمستان باید اقداماتی صورت گیرد.

تحریم‌های اروپا علیه گاز روسیه که قرار بود درآمدهای مسکو را کاهش دهد اکنون به چاقوی دولبه‌ای برای این قاره تبدیل شده که یکی از مشکلات آن تامین گاز است.

بالا رفتن نرخ تورم و ایجاد بحران

افزایش قیمت حامل‌های انرژی به دنبال کاهش صادرات گاز روسیه به اروپا به علت این تحریم‌ها و همچنین خرابکاری در خط لوله انتقال گاز روسیه به این قاره موسوم به «نورد استریم»، سبب بالا رفتن نرخ تورم و ایجاد بحران هزینه‌های زندگی برای مردم این قاره شد که به گفته تحلیلگران سال‌های سال، سایه آن بر سر آنها باقی خواهد ماند.

جدای از هزینه‌های سربه فلک گذاشته صورت‌حساب‌های انرژی، بالا رفتن قیمت سوخت و حامل‌های انرژی، تاثیر مستقیمی بر قیمت مواد غذایی داشت زیرا بسیاری از مواد غذایی در گلخانه‌ها تولید می‌شوند و از سوخت یا برق برای تنظیم درمای آنها استفاده می‌شود؛ همچنین افزایش قیمت سوخت بر قیمت حمل و نقل مواد غذایی نیز تاثیرات مستقیمی دارد.

ادامه روند تورمی ناشی از بحران انرژی در اروپا

در همین راستا، دفتر آمار اتحادیه اروپا، یورواستات، اعلام کرد، قیمت مصرف‌کننده در 20 کشوری که از واحد پولی یورو استفاده می‌کنند در ماه آوریل  (ماه گذشته میلادی) نسبت به سال قبل 7 درصد افزایش یافته است.

بر این اساس قیمت مواد غذایی در حوزه یورو طی ماه گذشته 13.6 درصد افزایش یافت و انتظار می‌رود، قیمت تنباکو، نوشیدنی و مواد غذایی بیشترین نرخ تورم را در ماه آوریل به ثبت رسانده باشد.

لتونی با تورم 15 درصدی بالاترین میزان تورم در این منطقه را در اختیار دارد و پس از آن اسلواکی، لیتوانی و ایرلند همگی با افزایش دو رقمی قیمت مصرف‌کننده در میان 20 عضو منطقه یورو روبرو هستند.

 

همچنین آمارهای یورواستات نشان می‌دهد تورم در آلمان، بزرگترین اقتصاد اتحادیه اروپا در ماه آوریل 7.6 درصد و نرخ تورم فرانسه 6.9 در ماه گذشته میلادی درصد بوده است.

از طرفی تورم قیمت مصرف‌کننده انگلیس که در اکتبر گذشته به 11.1 درصد رسید و بالاترین رقم در بیش از 40 سال گذشته به شمار می‌رفت به اندازه‌ای که بانک مرکزی انگلیس این کشور انتظار داشت پایین نیامد و نرخ آن در ماه مارس امسال بالای 10 درصد باقی ماند و هنوز دو رقمی است.

آمارهای رسمی نشان داده است، انگلیس اکنون بالاترین نرخ تورم قیمت مصرف‌کننده (CPI) در اروپای غربی را در اختیار دارد چراکه نرخ تورم این کشور در ماه مارس کمتر از انتظار کاهش یافته است.

بالا رفتن قیمت مواد غذایی و افزایش صورت‌حساب‌های انرژی سبب شد تا بسیاری از خانواده‌ها در اروپا برای مدیریت هزینه‌های زندگی از وعده‌های غذایی خود کم کنند یا به دریافت‌ وعده‌های غذایی از خیریه‌ها روی بیاروند.

فشار هزینه‌های زندگی که اکنون به بحران تبدیل شده است، در اروپا به ویژه در انگلیس به قدری زیاد شده است که اروپایی‌ها برای فرار از این فشارها به هر کاری دست می‌زنند. در همین راستا دو اتحادیه بزرگ فعالان صنعت لوله‌کشی گاز و صنایع برقی انگلیس هشدار دادند، از آنجا که مردم قادر به پرداخت صورت‌حساب‌های خود نیستند، به دستکاری غیرقانونی کنتورها می‌پردازند که این اقدامات جان آنها را به خطر می‌اندازد.

از این‌رو بانک‌های مرکزی کشورهای اروپایی از جمله انگلیس تلاش کردند تا با افزایش نرخ بهره به مقابله با تورم ناشی از بحران انرژی بپردازند.

در همین راستا بانک مرکزی انگلیس از اواخر سال ۲۰۲۱ تاکنون ۱۱ بار متوالی نرخ بهره را افزایش داده است تا بتواند قیمت‌های مصرف‌کننده را کنترل کند.

اما با بروز بحران بانکی در آمریکا به علت افزایش نرخ بهره برای مقابله با بالا رفتن تورم و نگرانی از گسترش آن به اروپا سبب شده است تا بانک‌های مرکزی به فکر متوقف کردن افزایش نرخ بهره یا کند کردن روند آن بیفتند.

صندوق بین المللی پول (IMF) اخیرا اعلام کرده است، مهار تورم به همراه اجتناب از رکود اقتصادی، بزرگ‌ترین چالش اتحادیه اروپا در ماه‌های آینده است.

دولت‌ها که در ابتدا در مواجه با افزایش قیمت انرژی به تامین بسته‌های کمک مالی یا تعیین قیمت‌های انرژی روی آورده بودند اکنون به تدریج در حال کاستن از این بسته‌های کمک مالی هستند و انتظار می‌رود همچنان هزینه‌های زندگی برای شهروندان اروپایی رو به افزایش باشد.

هزینه گزاف قراردادهای لحظه‌ای ال‌ان‌جی

مشکل دیگر اروپا، تامین ال‌ان‌جی به جای گاز وارداتی از روسیه است. اروپا گاز مورد نیاز خود را محموله‌های لحظه‌ای ال‌ان‌جی تامین کرده است که در مقایسه با قراردادهای بلندمدت قیمت‌های بیشتری دارند و این اقدام برای این اتحادیه هزینه‌بر بوده است.

بنا بر اعلام آژانس بین المللی انرژی، قیمت ال‌ان‌جی در سال 2022 سه برابر شده بود و اتحادیه اروپا برای تامین گاز مورد نیاز خود 190 میلیارد دلار طی سال گذشته میلادی هزینه کرده است.

در همین رابطه خبرگزاری رویترز طی گزارشی نوشت: اتحادیه اروپا نتوانسته است به اندازه کافی قراردادهای بلندمدت واردات گاز ال‌ان‌جی منعقد کند تا آن را به جای گاز روسیه جایگزین کند.

از اینرو، با افزایش تقاضای گاز در چین، کشورهای اروپایی برای تامین گاز مورد نیاز خود با هزینه‌های گزافی مواجه خواهند شد و اگر نتواند قراردادهای بلندمدت منعقد کنند، قیمت ال‌ان‌جی در جهان 50 درصد افزایش می‌یابد که با تورم بالا و مشکلات اقتصادی فعلی این قاره، خود سرآغاز مشکلات جدید برای آنهاست.

 

ویکتور تنف، مشاور بازرگانی ال‌ان‌جی شرکت ROITI می‌گوید: کشورهای اتحادیه اروپا ابتدا باید قراردادهای بلندمدت و بزرگ مشابه مدل چین امضا کنند تا بتوانند از هر گونه فراز و نشیب بازار پرالتهاب ال‌ان‌جی در جهان در امان بمانند.

از آنجا که اروپایی‌های به ال‌ان‌جی به سوخت موقتی نگاه می‌کنند اما تامین‌کنندگان ال‌ان‌جی به دنبال قراردادهای بلندمدت هستند، قراردادهایی میان آنها منعقد نشده است.

در عین حال، اخیرا هشدارهایی از سوی نهاد بین‌المللی فعال در حوزه انرژی منتشر می‌شود که نگاهی با تردید به بازار گاز در جهان و چگونگی گذر از زمستان برای این قاره حکایت دارد.

افزایش قیمت گاز در کمین اتحادیه اروپا

شبکه خبری بلومبرگ اوایل ماه جاری میلادی طی گزارشی نوشت، از آنجا که کمبود عرضه گاز تا سال 2026 برای اروپا رفع نخواهد شد، این قاره همچنان با خطر افزایش قیمت گاز در زمستان و بحران انرژی مواجه است.

این رسانه آمریکایی به نقل از تحلیلگران صنعت انرژی نوشت، انتظار می‌رود، قیمت گاز طبیعی در اتحادیه اروپا در آستانه زمستان افزایش یابد و این منطقه را بار دیگر در خطر بحران انرژی قرار دهد.

سامنتا دارت، تحلیلگر بانک گلدمن ساکس در گفتگو با بلومبرگ پیش‌بینی کرد، قیمت گاز از 100 یورو (110 دلار) به ازای هر مگاوات ساعت بالاتر خواهد رفت و یا به بیش از هزار دلار در هر هزار مترمکعب گاز خواهد رسید.

 

قیمت گاز در حال حاضر در بازار 40 یورو (44 دلار) به ازای هر مگاوات بر ساعت است. هزینه قراردادهای آتی گاز اتحادیه اروپا در آگوست گذشته (مرداد 1401) به رقم بی‌سابقه 345 یورو (380 دلار) در هر مگاوات ساعت رسیده بود که پس از آن کاهش یافت اما تحلیلگران تردید دارند که این روند کاهشی و عوامل موثر آن همچنان ادامه پیدا کند.

نوسانات بازار گاز

چند روز پیش، آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) نیز هشدار داد، عرضه گاز طبیعی در جهان در سال جاری میلادی و در بحبوحه گستره وسیعی از بی‌ثباتی‌ها و بلاتکلیفی بازار، محدود باقی خواهد ماند.

این نهاد بین‌المللی با اشاره به کاهش فشار بر بازار گاز در مقطع کنونی، عنوان کرد که شرایط فعلی هیچ ضمانتی برای نوسانات آینده نمی‌دهد و هنوز هم باید اقداماتی برای کم کردن خطرات، نظیر عوامل نامساعد جوی، کم بودن ال‌ان‌جی در دسترس و احتمال کاهش بیشتر ارسال گاز از طریق خط لوله روسیه به اتحادیه اروپا، انجام شود.

زمان بر بودن قطع وابستگی به گاز روسیه

در این میان، مقامات، نهادها و فعالان بخش انرژی کشورهای اروپایی مختلف بارها اعلام کرده‌اند که برای گذر از این بحران باید وابستگی به گاز روسیه قطع و گاز از منابع دیگر تامین شود اما قطع این وابستگی زمان‌بر است و آیا ال‌ان‌جی کافی برای این جایگزینی در بازار وجود خواهد داشت؟ برای مثال، ارزیابی‌های وزارت اقتصاد‌ آلمان نشان می‌دهد، این کشور راه زیادی تا از بین بردن وابستگی خود به واردات گاز از روسیه دارد.

بر اساس اسناد منتشرشده، آلمان در سال 2021 میزان 55 میلیارد مترمکعب از روسیه گاز وارد کرده و تا قبل از سال 2026 ظرفیت تاسیسات ال‌‌ان‌جی این کشور برای قطع وابستگی به گاز روسیه به رقم 50 میلیارد مترمکعب نخواهد رسید.

با این حال وزارت اقتصاد آلمان معتقد است، حتی زمانی که تمام پایانه‌های واردات ال‌ان‌جی در این کشور فعال شوند، ممکن است بازار جهانی، ال‌ان‌جی کافی برای تامین نیاز مضاعف این کشور که نسبت به شرایط کنونی بیش‌تر خواهد بود را نداشته باشد.

این وزارتخانه اذعان کرده است، زمانی که مخازن ذخیره‌سازی گاز این کشور در چند ماه دیگر تمام شود، آلمان  برای پُر کردن آنها برای زمستان امسال با کمبود مواجه خواهد شد.

کلاوس مولر، رئیس آژانس شبکه (انرژی) فدرال آلمان نیز هشدار داده است، مشاغل و خانوارهای آلمانی برای جلوگیری از بحران انرژی در زمستان باید مصرف گاز طبیعی خود را بیشتر کاهش دهند.

وی در مصاحبه‌ای با فایننشال تایمز گفت، بحران برق در آلمان «تمام نشده است» و این امر بسیار به سردتر بودن یا نبودن زمستان امسال نسبت به سال گذشته وابسته است.

مولر با توضیح اینکه آب و هوا تاثیر بسیار مهمی دارد، گفت: «ما بسیار خوش شانس بودیم که در سال 23-2022 زمستان بسیار معتدلی در اروپا داشتیم.»

کریستین لی، کارشناس آلمانی طی مصاحبه‌ای با شبکه خبری بلومبرگ گفته است، طی 3 تا 4 سال آینده ال‌ان‌جی کافی در جهان برای تامین تقاضای فزاینده گاز تولید نخواهد شد.

‌کلودیو دسکالزی، مدیر اجرایی شرکت انی ایتالیا نیز اخیرا در این رابطه گفته است: رم برای قطع وابستگی به گاز روسیه حداقل به دو سال زمان نیاز دارد.

دسکالزی معتقد است که حذف کامل واردات گاز روسیه کار آسانی نیست زیرا ایتالیا نزدیک به هشت سال است که برای تولید داخلی خود سرمایه‌گذاری نکرده است.

همراستا با اظهارات این مقامات و فعالان بازار انرژی، فاتح بیرول، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) چند ماه پیش در کنفرانس امنیتی مونیخ نیز هشدار داده بود، زمستان آینده برای اتحادیه اروپا به‌دلیل «بحران گاز» سخت‌تر خواهد بود.

از اینرو، با توجه  به فشار تورمی و هزینه گزاف تامین ال‌ان‌جی و در نظر گرفتن پیش‌بینی افزایش تقاضا در جهان برای گاز، به نظر می‌رسد هشدارهای نهادهای بین‌المللی چندان نادرست نیست و اروپا باتوجه به شرایط اقتصادی که بر این قاره حاکم شده است، امسال نیز احتمالا در تامین گاز با مشکل مواجه خواهد بود.