عدم پرداخت مالیات ۴۰ درصدی اقتصاد ایران
نبض مالیاتی قرار است به نفع تولید و علیه سوداگران بزند و این برنامه دولت سیزدهم است که عزم خود را جزم کرده تا چتر مالیاتی‌اش را به‌گونه‌ای پهن کند که تبعیض مالیاتی کاهش یابد و دانه‌درشت‌ها در این تور گرفتار شوند.
سید هادی سبحانیان معاون وزیر اقتصاد و رئیس سازمان امور مالیاتی می‌گوید: یکی از اهداف مهم دولت در امر مالیات ستانی، تأکید بر اخذ مالیات بر فعالیت‌های سوداگرانه ضمن کاهش مالیات بر تولید است.
از سوی دیگر کاهش فشار بر صاحبان مشاغل، اصناف و کسبه خرد و کوچک و تمرکز بر اشخاص حقیقی و حقوقی دانه‌درشتی که احتمال فرار مالیاتی دارند یکی از برنامه‌های محوری و دارای اولویت سازمان امور مالیاتی کشور در سال پیش رو خواهد بود.
چالش در اجرای قانون خانه‌های خالی و خودروهای لوکس
او در عین حال تأکید می‌کند: اجرای قانون خانه‌های خالی و خانه‌ها و خودروهای لوکس عملا با چالش‌هایی همراه بود که خارج از حیطه وظایف و اختیارات سازمان امور مالیاتی است و به‌رغم تلاش و پیگیری انجام شده در این خصوص تاکنون نتایج مورد انتظار از اجرای این قوانین حاصل نشده است.
برنامه سازمان اتکای حداکثری به داده‌ها و اطلاعات سالم برای تحقق عدالت مالیاتی و کاهش تبعیض است. یکی از مقدمات کاهش تبعیض مالیاتی، شناسایی وضعیت مالیاتی مؤدیان از حیث مشخصه‌های شغلی و درآمدی است. هر چه دست سازمان از حیث برخورداری از داده‌ها و اطلاعات پرتر باشد، حرکت سازمان به سمت تحقق عدالت مالیاتی و کاهش تبعیض مالیاتی بهتر و کارآمدتر صورت می‌گیرد.
کاهش تبعیض مالیاتی
برای مثال در سال گذشته ساماندهی به بیش از ۱۸میلیون دستگاه و درگاه پرداخت، تفکیک حساب‌های تجاری از حساب‌های شخصی، الصاق حساب‌های تجاری به پرونده‌های مالیاتی، بهره‌گیری از اطلاعات خرید و فروش ثبت‌شده در سامانه‌های اطلاعاتی و بهره‌گیری از اطلاعات اشخاص ثالث موضوع ماده ۱۶۹مکرر قانون مالیات‌های مستقیم از مهم‌ترین اقدامات در این راستا بود.
یکی از برنامه‌های سازمان برای ارتقای بسترهای اطلاعاتی موجود، استفاده حداکثری از ظرفیت احکامی است که در قانون بودجه ۱۴۰۲کل کشور و نیز برنامه هفتم توسعه بر این اساس به تصویب رسیده یا به تصویب خواهد رسید.
رویکرد غالب سازمان امور مالیاتی در دولت سیزدهم کاهش فشار مالیاتی بر بخش رسمی اقتصاد و گسترش چتر مالیاتی ضمن کاهش فشار مالیاتی بر تولید و در عین حال ساماندهی معافیت‌ها و مشوق‌های ناکارآمد در نظام مالیاتی است. یکی از اهداف مهم دولت در امر مالیات‌ستانی، تأکید بر اخذ مالیات بر فعالیت‌های سوداگرانه ضمن کاهش مالیات بر تولید است. از سوی دیگر کاهش فشار بر صاحبان مشاغل، اصناف و کسبه خرد و کوچک و تمرکز بر اشخاص حقیقی و حقوقی دانه‌درشتی که احتمال فرار مالیاتی دارند یکی از برنامه‌های محوری و دارای اولویت سازمان امور مالیاتی کشور در سال پیش‌رو خواهد بود.
هدف دولت از برنامه هفتم توسعه و مالیات
شایان ذکر است احتمال تصویب قانون مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی در کنار اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم که با محوریت تحقق مالیات بر جمع درآمد اشخاص حقیقی است، برنامه‌ای از تحقق کارکردهای مهم مالیاتی همچون کارکرد تنظیمی و توزیعی را در دستورکار سازمان امور مالیاتی کشور قرار خواهد داد.
در سال گذشته فعالیت‌های بسیار خوبی در جهت عمل به قانون در حوزه وصول مالیات از افراد نامبرده صورت گرفت. لیست معاملات حراج آثار هنری (از ابتدای سال ۱۳۹۵لغایت دی۱۴۰۰) از مؤسسه حراج هنر تهران گرفته شد و اطلاعات هویتی معامله‌گران دارای بیش از یک معامله یا دارای معامله با ارزش ریالی بالاتر از ۴میلیارد ریال استخراج شد.
وعده مالیات‌ستانی از گروه‌های خاص
با اعمال این معیار ۱۱۱شخص حقیقی و ۳شخص حقوقی شناسایی و تراکنش‌های بانکی آنها از بانک مرکزی گرفته شد. پس از بررسی‌ها مشخص شد ۳۴شخص دارای معاملات خرید و فروش، ۱۳۶شخص صرفا فروشنده و ۱۱۰شخص صرفا خریدار آثار هنری بودند که وضعیت مالیاتی هر یک از آنها در دست بررسی قرار گرفت.
از سوی دیگر بالغ بر ۱۰۰۰شناسه کاربری متعلق به فعالان اقتصادی فضای مجازی شناسایی شده است که استعلامات لازم از مراجع ذیربط جهت دریافت اطلاعات هویتی و میزان فعالیت اقتصادی ایشان انجام پذیرفته است. همچنین استعلام از ۱۳تارنمای فعال در حوزه کسب‌وکارهای مجازی درخصوص شناسایی فعالان این حوزه انجام شده که تاکنون براساس پاسخ‌های دریافتی و جست‌وجوهای میدانی مجموعاً اطلاعات هویتی ۲۴۹شناسه کاربری شناسایی و پیامک اطلاع‌رسانی برای ارائه اظهارنامه عملکرد مالیاتی سال۱۴۰۰در اختیار اداره مؤدیان متوسط قرار داده شده است.
در این خصوص درخواست ریزتراکنش برای اشخاص مذکور نیز ثبت شده که فرایند استعلام آنها در حال انجام است. در ادامه اقدامات فوق، شناسایی اشخاص فعال در رسانه‌های اجتماعی با بیش از ۱۰۰هزار دنبال‌کننده نیز در دست اقدام قرار گرفت.
در این بین در اجرای جزء ۲بند ز قانون بودجه ۱۴۰۱کل کشور بیش از ۵۰۰۰پزشکی که از دستگاه‌های کارتخوان استفاده نمی‌کردند با بهره‌گیری از سامانه گزارش‌گری‌های مردمی شناسایی و اطلاعات آنها برای رسیدگی به ادارات کل امور مالیاتی مربوطه ارسال شد.
گرفتار شدن دلال هاو واسطه گران مالیاتی
اقدامات و برنامه‌های انجام‌شده موضوع حذف سوداگری و سفته‌بازی در بازارهای غیرمولد، از طریق اعمال پایه جدید مالیاتی تحت عنوان مالیات بر عایدی سرمایه از املاک، وسایل نقلیه، انواع طلا و نقره و جواهرات و انواع ارز به‌زودی تصویب خواهد شد.
هر چند سایر ابزارهای مالیاتی-کنترلی دیگری با محوریت مبارزه با سفته‌بازی در بازار زمین و مسکن شامل مالیات بر معاملات مکرر و یا لوایحی درخصوص اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم نیز پیشنهاد شده است. امیدواریم با اخذ مشارکت از سایر دستگاه‌ها از طریق توسعه و تکمیل نظام شناسایی و ثبت‌نام مؤدیان مالیاتی و تکمیل برنامه نرم‌افزاری سامانه مؤدیان و بستر اجرایی مالیات بر عایدی سرمایه شاهد نتایج ملموس این اقدامات باشیم.
نتیجه اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه تحمیل بار مالیاتی بیشتر بر معامله‌گران سوداگر، کاهش تقاضای سفته‌بازانه و اخراج آنها از بازار دارایی‌های مهم کشور خواهد بود.
برنامه دولت برای تامین حداکثری هزینه‌های جاری خود
در سال‌های اخیر اقدامات مؤثری برای اصلاح نظام مالیاتی و افزایش سهم مالیات از تولید ناخالص داخلی و هزینه‌های دولت، از طریق شناسایی و مبارزه با فرار مالیاتی و در عین حال حمایت از بخش تولید صورت گرفته است، به‌نحوی که درآمدهای وصول‌شده در ۲سال اخیر با به جای گذاشتن حد نصاب‌های جدید، رشد بیش از ۵۰درصدی داشته و همچنین کل درآمدهای مالیاتی وصول شده در کشور (مجموع مالیات‌های مستقیم و کالا و خدمات، گمرک و عوارض) با میانگین رشد سالانه حدود ۶۵درصد در ۲سال اخیر به مبلغ ۶.۵۵۸هزار میلیارد ریال در سال ۱۴۰۱افزایش یافته است.
اما متأسفانه به‌دلیل شرایط تورمی در اقتصاد ایران و رشد شتابان تولید ناخالص داخلی بر حسب ارقام جاری، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی به حدود ۶درصد و نسبت درآمدهای مالیاتی به کل منابع بودجه عمومی به حدود ۳۵درصد در سال ۱۴۰۱رسیده است. تمام اهتمام سازمان امور مالیاتی، وصول مالیات حقه با رعایت عدالت مالیاتی است. امید است مجلس محترم نیز به‌عنوان قانونگذار و سیاستگذار، مقدمات لازم از حیث تعریف پایه‌های جدید مالیاتی و کاهش معافیت‌ها را جهت تحقق این هدف مهیا سازد.
وصول مالیات از مالکان خانه و خودرهای لوکس و خانه‌های خالی
اجرای قانون خانه‌های خالی و خانه‌ها و خودروهای لوکس عملا با چالش‌هایی همراه بود که خارج از حیطه وظایف و اختیارات سازمان امور مالیاتی است و به‌رغم تلاش و پیگیری انجام شده در این خصوص تاکنون نتایج مورد انتظار از اجرای این قوانین حاصل نشده است. به‌عنوان مثال اطلاعات واحدهای مسکونی خالی در۳مرحله از وزارت راه و شهرسازی دریافت شد.
این فهرست مورد پالایش قرار گرفت و مجموعاً مبلغ بیش از ۱۰۵هزار میلیارد ریال مالیات براساس اطلاعات واصله تعیین و مراتب از طریق پیامک و بارگذاری در سامانه خدمات الکترونیک مالیاتی به مالکان آنها اطلاع‌رسانی شد.
اما اشخاص زیادی نسبت به موضوع اعتراض داشته و حسب جلسه مشترک برگزار شده با نمایندگان وزارت راه و شهرسازی، مقرر شد درصورت اعتراض، افراد به درگاه وزارت راه و شهرسازی (سامانه املاک و اسکان کشور) هدایت تا نسبت به ثبت، تکمیل و یا اصلاح اطلاعات خود اقدام و اطلاعات پالایش‌شده برای این سازمان ارسال شود تا براساس اطلاعات واقعی نسبت به مطالبه مالیات آنها اقدام شود.
آیا نظام مالیاتی در برنامه هفتم مدرن‌تر و عادلانه‌تر خواهد شد؟
در اجرای بند ۴سیاست‌های کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب اسلامی، سازمان امور مالیاتی کشور برای ایجاد تحول در نظام مالیاتی با رویکرد تبدیل مالیات به منبع اصلی تأمین بودجه جاری دولت، ایجاد پایه‌های مالیاتی جدید، جلوگیری از فرار مالیاتی و تقویت نقش هدایت و تنظیم‌گری مالیات در اقتصاد با تأکید بر رونق تولید و عدالت مالیاتی، احکامی با اهداف ساماندهی معافیت‌های مالیاتی، ایجاد شفافیت و ساماندهی مخارج مالیاتی، افزایش عدالت مالیاتی اجرایی، تنقیح قوانین مالیاتی اجرایی، توسعه پایگاه اطلاعات مالیاتی و ارتقای نظام انگیزشی استان‌ها، پیشنهاد کرده است. مطمئناً هدف سازمان قرارگرفتن در مسیری عادلانه‌تر خواهد بود ان‌شاءالله.
شائبه مالیات‌گریزی نهادها و بنیادها
بله. متأسفانه بیش از ۴۰درصد اقتصاد ایران یا مشمول مالیات نیست و یا معاف از مالیات است. مهم‌ترین آثار منفی معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی عبارتند از: زیان درآمدی برای دولت، اثر سوء بر مدیریت نظام مالیاتی، تحمیل هزینه بر دوش سایر مودیان، ایجاد اختلال در بازار رقابتی، تبعیض و بی‌عدالتی، نقض اصل خنثایی مالیات و فقدان شفافیت و انقطاع اطلاعات اقتصادی.
لذا ساماندهی و هدفمندی معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی، منجر به تداوم معافیت‌های مؤثر بر رشد و رونق تولید و توسعه مناطق کم برخوردار، رفع تبعیضات ناروا، تحقق عدالت مالیاتی، کاهش فرار مالیاتی و تخصیص و توزیع مجدد درآمد و ثروت در جامعه می‌شود. بنابراین ساماندهی به معافیت‌ها امری اجتناب‌ناپذیر بوده و در احکام برنامه هفتم و همچنین لایحه اصلاح مالیات‌های مستقیم مدنظر قرار گرفته است.
شایان ذکر است سازمان امور مالیاتی کشور تمام اهتمام خود را برای وصول مالیات حقه طبق منویات قانون قرار داده است. بنابراین می‌توان اطمینان داد که هیچ نهاد و بنیادی درصورت قرارگرفتن در شمول مالیات، از حکم قانون استثنا نمی‌شود.
تبعیض‌های مالیاتی و مهم‌ترین اصلاحات مالیاتی
درصورتی که اطلاعات مرتبط با فعالیت‌های اقتصادی مؤدیان مالیاتی به‌طور کامل در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گیرد، تشخیص مالیات و مالیات‌ستانی با اسناد و مدارک کافی و مستند برای سازمان کم‌هزینه و دقیق‌تر خواهد بود و می‌تواند تا حدودی از ایجاد تبعیض بین مودیان جلوگیری کند. اما مهم‌ترین و مؤثرترین اصلاحات مالیاتی در حوزه قوانین و مقررات ناظر به تصویب و اجرای مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات برمجموع درآمد افراد و ساماندهی به معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی است.
برنامه وزارت اقتصاد برای جلوگیری از فرارهای مالیاتی
راهکارهای بسیار خوبی برای مبارزه با فرار مالیاتی در دستور کار سازمان امور مالیاتی قرار دارد، هر چند در سال‌های گذشته نیز این اقدامات مسبوق به سابقه است. برای مثال طراحی و پیاده‌سازی سازوکارهای پیشگیری، شناسایی و مبارزه با فرار مالیاتی از طریق استقرار نظام پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، ارتقای سازوکارهای مدیریت ریسک عدم‌تمکین مالیاتی، راستی‌آزمایی شرکت‌های صوری و فاقد اعتبار و مکانیزم‌های شناسایی آنها، استفاده از ظرفیت تراکنش‌های بانکی، وصول مالیات از مؤدیان جدید (معاملات حراج تهران، اینفلوئنسرها، فعالان ارزهای دیجیتال و سوداگران ارزی) و سامانه گزارش‌های مردمی فرار مالیاتی (سوت‌زنی) از اقدامات مهم سازمان در این حوزه بوده است و قطعا در آینده با اجرای طرح مالیات برعایدی سرمایه، تکمیل بانک اطلاعاتی سازمان و اجرای موفق سامانه مودیان راه‌های فرار به‌مراتب کمتر شده و فراریان مالیاتی بیش از پیش در تور مالیاتی قرار خواهند گرفت.
لینک کوتاه: https://fesadsetiz.ir/rbrl
