ناکارآمدی گمرک، تهدیدی برای امنیت ملی
به گزارش روابط عمومی قرارگاه ملی مبارزه با مفاسد اقتصادی ؛ در رقابت اقتصادی چین و آمریکا، منطقه غرب آسیا به دلیل مسیرهای ارتباطی به سمت سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا از اهمیت زیادی برخودار است. در عصر جدید مسائل ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی دارای پیوستگی بوده و هیچکدام را نمی‌توان به صورت تفکیک شده و مجزا مورد بررسی قرار داد. تصیماتی که در این خصوص گرفته می‌شود، میتواند منافع ملی کشور را تامین کند.
گمرک، دروازه امنیتی و اقتصادی کشور
گمرک به عنوان نهادی کلیدی در مرزهای کشور، نقشی حیاتی در تامین امنیت ملی و امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران ایفا می‌کند. در دنیای امروز که تهدیدات امنیتی و اقتصادی پیچیده‌تر شده‌اند، عملکرد کارآمد گمرک به عنوان یکی از اولین خطوط دفاعی در حوزه امنیت و اقتصاد کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بررسی و تحلیل نقش گمرک در امنیت ملی نه تنها به درک بهتر از وظایف و مسئولیت‌های آن کمک می‌کند، بلکه چالش‌های پیش روی این نهاد را نیز روشن‌تر می‌سازد. این یادداشت به بررسی دقیق این موضوع می‌پردازد تا به درکی عمیق‌تر از تغییرات لازم برای تقویت امنیت کشور برسیم.
گمرک، پازلی طلایی جایگاه کریدوری ایران
امنیت ملی از مهمترین مؤلفه های مبنایی هر نظام سیاسی به‌شمار می‌رود. در شرایط فعلی کشور، بُعد اقتصادی امنیت در اولویت اول امنیت ملی کشورمان قرار دارد. گمرک، مهمترین محور تاثیرگذار بر امنیت اقتصادی و کریدوری ایران محسوب می‌شود. این نهاد دولتی، وظایف متعددی در راستای کنترل و نظارت بر جریان کالاها و خدمات از مرزها و مسیرهای ترانزیتی کشور را بر عهده دارد. همچنین با اعمال سیاست‌های تجاری و تعرفه‌ای، نقش اساسی در تنظیم و کنترل تجارت خارجی ایفا می‌کند و به حفظ تعادل اقتصاد کشور کمک می‌نماید. از طرفی گمرک، نقش مهمی در جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق، مواد مخدر، سلاح‌های غیرمجاز و سایر اقلام ممنوعه دارد. این امر به حفظ امنیت مرزها و جلوگیری از تهدیدات تروریستی و جنایی نیز کمک می‌کند. با توجه به اهمیت ترانزیت و نقش گمرک در تسهیل آن که موجب کارایی و تامین امنیت اقتصادی می‌شود، نقش گمرک در اجرای موثر سیاست‌های امنیتی، تجاری و ارتقای جایگاه کریدوری کشور، بیش از پیش اهمیت یافته است.
جنگ کریدوری در منطقه
واشنگتن با همکاری متحدان راهبردی خود یعنی هند، رژیم صهیونیستی، امارات، عربستان سعودی و ترکیه تصمیم گرفته است تا با ایجاد دو خط کریدوری «آی ۲ یو ۲» و «آیمک» اجازه رونق کریدور «یک کمربند-یک جاده» در منطقه را ندهد. همین موضوع باعث می‌شود جایگاه ایران در کریدورهای بین‌المللی نیز، مورد تهدید واقع شود. به همین خاطر، جمهوری اسلامی ایران می‌بایست با اتخاذ تصمیمات درست و حل چالش‌های موجود، به جایگاه امنیتی و اقتصادی خود ثبات بخشد. در چند سال اخیر، گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان محور اصلی جایگاه کشور در کریدورهای بین‌المللی، با چالش‌های متعددی رو به رو است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به تعلل در پایانه‌ها، تعدد گمرک‌ها، چالش‌های ارزی، تعدد سامانه‌ها و عدم تبادل اطلاعات موثر اشاره کرد. این چالش‌ها می‌توانند تهدید جدی در به خطر انداختن امنیت ملی کشور نیز محسوب شوند. ارائه راهکار صحیح برای چالش‌های موجود، سبب ایجاد نگاهی ژرف نسبت به جایگاه و اهمیت گمرک در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران خواهد شد.
راهکارهای راهبردی برای بهبود کارایی گمرک
برای رفع چالش‌های پیش روی گمرک ایران و بهبود جایگاه کریدوری کشور در سطح جهانی، چندین راهکار اساسی پیشنهاد می‌شود. نخست، نیاز است که فرآیند تجمیع و یکسان‌سازی گمرک‌ها اجرایی شود تا از تعدد بی‌مورد و سردرگمی در پایانه‌ها جلوگیری شود. بهبود سرعت و کارایی در پایانه‌ها میتواند از طریق افزایش نیروی انسانی متخصص، افزایش ناوگان لجستیکی و بهینه‌سازی فرآیند ترخیص کالا تحقق یابد. در زمینه چالش‌های ارزی، ایجاد سازوکارهای مالی شفاف و قابل‌پیش‌بینی میتواند خطرات و نوسانات بازار ارز را کاهش دهد. توسعه یکپارچه‌سازی سامانه‌های الکترونیکی گمرک ضرورت دارد؛ یعنی سامانه‌های مختلف مربوط به گمرک باید بتوانند به طور موثر با یکدیگر و سایر نهادهای مرتبط ارتباط برقرار کنند. در زمینه تبادل اطلاعات، ایجاد یک شبکه هوشمند و امن برای تبادل اطلاعات میان گمرک و نهادهای مربوطه میتواند شفافیت و صحت اطلاعات تجاری را تضمین کند. در نهایت، اصلاحات ساختاری و افزایش همکاری‌های بین‌المللی در امور گمرکی از جمله مهمترین اقداماتی است که میتواند به امنیت و منافع ملی و بهبود موقعیت ایران در کریدورهای جهانی کمک کند و فرصت‌های جدیدی را برای توسعه اقتصادی فراهم آورد.
نویسنده: محمدجواد فرجی
